VLAN چیست و چرا اهمیت دارد؟ 

تصور کنید در یک ساختمان بزرگ اداری هستید. در این ساختمان، افراد مختلفی با وظایف متفاوت در بخش‌های مختلف مشغول به کار هستند. هر بخش نیاز به امکانات و دسترسی‌های خاصی دارد. برای مدیریت بهتر این ساختمان، آن را به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌کنیم و برای هر بخش قوانین و مقرراتی جداگانه تعیین می‌کنیم. در شبکه‌های کامپیوتری نیز چنین وضعیتی وجود دارد. شبکه‌های کامپیوتری نیز مانند ساختمان‌ها به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شوند تا بتوان آن‌ها را بهتر مدیریت کرد و امنیت آن‌ها را افزایش داد. یکی از ابزارهای قدرتمند برای این تقسیم‌بندی، VLAN یا شبکه محلی مجازی است.

VLAN چیست؟

VLAN یا Virtual Local Area Network به معنای شبکه محلی مجازی است. همان‌طور که از نامش پیداست، یک شبکه مجازی است که روی یک شبکه فیزیکی ایجاد می‌شود. به عبارت ساده‌تر، این شبکه به شما اجازه می‌دهد تا شبکه فیزیکی خود را به چندین شبکه منطقی تقسیم کنید، بدون آنکه نیاز به تغییرات فیزیکی در زیرساخت شبکه داشته باشید.

چرا به آن نیاز داریم؟

• افزایش امنیت: با تقسیم شبکه به بخش‌های مختلف، می‌توانید از انتشار بدافزارها و حملات سایبری به سایر بخش‌ها جلوگیری کنید. به عنوان مثال، آلودگی در VLAN حسابداری، به اطلاعات حساس بخش تولید آسیبی نمی‌رساند.
• بهبود عملکرد: این شبکه‌های مجازی به شما اجازه می‌دهند تا ترافیک شبکه را مدیریت کرده و از تداخل بین دستگاه‌ها جلوگیری کنید. به عنوان مثال،با اختصاص یک VLAN مجزا به ترافیک VoIP، می‌توان اولویت‌بندی ترافیک صوتی را در شبکه افزایش داد و به این ترتیب کیفیت تماس‌های تلفنی را بهبود بخشید.
• انعطاف‌پذیری بیشتر: VLAN‌ها به شما اجازه می‌دهند تا تغییرات شبکه را بدون ایجاد اختلال در سایر بخش‌ها انجام دهید. برای مثال، اگر می‌خواهید یک بخش جدید به شبکه اضافه کنید، می‌توانید به راحتی یک VLAN جدید ایجاد کنید.
• کاهش هزینه‌ها: با استفاده از آن‌ها می‌توانید از تجهیزات شبکه به طور مؤثرتری استفاده کرده و هزینه‌های خود را کاهش دهید. برای مثال، می‌توانید چندین VLAN را روی یک سوئیچ قرار دهید و از ظرفیت آن به طور کامل استفاده کنید.

انواع VLAN

انواع مختلف این شبکه‌های مجازی برای پاسخ به نیازهای خاص شبکه‌ها ایجاد شده‌اند. در اینجا به برخی از رایج‌ترین انواع آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• VLAN داده: برای جداسازی ترافیک داده‌های کاربران استفاده می‌شود. با تفکیک ترافیک کاربران، مدیریت و امنیت شبکه بهبود می‌یابد.
• VLAN مدیریت: به مدیران شبکه اجازه می‌دهد تا ترافیک مدیریتی را از ترافیک عادی جدا کنند. این کار به افزایش امنیت کمک می‌کند و مدیران می‌توانند به راحتی عملکرد شبکه را کنترل کنند.
• VLAN صوتی: برای جداسازی ترافیک صوتی (VoIP) طراحی شده است. با استفاده از این نوع VLAN، کیفیت تماس‌های صوتی بهبود یافته و تأخیر در انتقال صدا کاهش می‌یابد.
• VLAN امنیتی: برای جداسازی ترافیک حساس و بحرانی طراحی شده است. با این کار، دسترسی غیرمجاز به داده‌های حساس کاهش می‌یابد و امنیت اطلاعات افزایش می‌یابد.
• VLAN مهمان: به مهمانان اجازه می‌دهد تا به شبکه‌ای با محدودیت‌های خاص دسترسی پیدا کنند. این نوع VLAN معمولاً در هتل‌ها و مکان‌های عمومی استفاده می‌شود.

انواع VLAN بر اساس روش ایجاد آن‌ها

این شبکه‌های مجازی را می‌توان بر اساس روش ایجاد آن‌ها به انواع مختلفی تقسیم کرد:

• VLAN‌های مبتنی بر پورت: در این نوع، عضویت دستگاه‌ها بر اساس پورت‌های فیزیکی سوئیچ تعیین می‌شود. به عبارت دیگر، هر پورت سوئیچ به یک VLAN خاص تعلق دارد.
• VLAN‌های مبتنی بر MAC: در این مدل، عضویت دستگاه‌ها بر اساس آدرس MAC کارت شبکه تعیین می‌شود. آدرس MAC، یک آدرس سخت‌افزاری منحصر به فرد است که هر کارت شبکه آدرس MAC مخصوص به خود را دارد.
• VLAN‌های مبتنی بر پروتکل: در این نوع از شبکه‌های مجازی، عضویت دستگاه‌ها بر اساس پروتکل شبکه‌ای که استفاده می‌کنند تعیین می‌شود. مثلا، می‌توانید یک VLAN برای ترافیک VoIP (Voice over IP) و یک VLAN برای ترافیک داده ایجاد کنید.
• VLAN‌های مبتنی بر VLAN: در اینجا VLAN‌ها می‌توانند درون VLAN‌های دیگر قرار بگیرند و ساختارهای پیچیده‌تری را ایجاد کنند.

کاربردهای آن

• تقسیم‌بندی شبکه بر اساس دپارتمان: هر دپارتمان می‌تواند VLAN مخصوص به خود را داشته باشد.
• ایجاد شبکه‌های مهمان: برای مهمانان شبکه می‌توان VLAN جداگانه‌ای ایجاد کرد.
• جداسازی شبکه‌های حساس: شبکه‌های حاوی اطلاعات حساس را می‌توان در VLAN‌های جداگانه قرار داد.
• ایجاد شبکه‌های آزمایشی: برای آزمایش نرم‌افزارها و تجهیزات جدید می‌توان VLAN‌های آزمایشی ایجاد کرد.

مزایای استفاده از آن

• افزایش امنیت: با جدا کردن شبکه به بخش‌های مختلف، می‌توانید از انتشار بدافزارها و حملات سایبری جلوگیری کنید.
• بهبود عملکرد: VLAN‌ها به شما اجازه می‌دهند تا ترافیک شبکه را مدیریت کرده و از تداخل بین دستگاه‌ها جلوگیری کنید.
• انعطاف‌پذیری بیشتر: باعث می‌شوند تا تغییرات شبکه را بدون ایجاد اختلال در سایر بخش‌ها انجام دهید.
• کاهش هزینه‌ها: با استفاده از آن‌ها می‌توانید از تجهیزات شبکه به طور مؤثرتری استفاده کرده و هزینه‌های خود را کاهش دهید.

نتیجه‌گیری

VLAN‌ها به عنوان ستون فقرات بسیاری از شبکه‌های مدرن، نقش حیاتی در حفظ امنیت و بهبود عملکرد شبکه ایفا می‌کنند. با تقسیم منطقی شبکه به بخش‌های کوچکتر، VLAN‌ها به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا ترافیک شبکه را مدیریت کرده و از بروز مشکلات امنیتی جلوگیری کنند. هر سازمان باید راهکارهای VLAN را متناسب با نیازهای خاص خود انتخاب کند.